De beruchte R307 en de Cascades d'Ouzoud

Nog moe van de vorige dag reden we pas om half 12 weg uit Tingerhir. We konden naar de Cascades d'Ouzoud (de watervallen van Ouzoud) via het noorden, maar dat zijn op de kaart onverharde wegen. 'What's the problem?' zou je zeggen? Maar, we waren het na al dat gespeel in het zand en op de bergwegen eigenlijk eventjes zat en wilden even relaxed richting de volgende bestemming.  

Wij kozen er dus voor om via de grote weg richting Ouarzazate te rijden en dan omhoog naar het noorden.  We moesten daarvoor wel de bergkam tussen Ouarzazate en Demnate doorkruisen. Officieel heet de weg de (geasfalteerde) R307, geen probleem dus. Officieus is dit een grotendeels onverhard pad van ruim 100km haarspeldbochten met bergtoppen tot ruim 2200 meter......  maar daar kom je pas achter als het te laat is.

Ook hier weer overal volwassenen en kinderen die naar onze auto toe renden met de hand al geopend omhoog gedraaid zodat we daar de nodige Dirhams in zouden kunnen deponeren.  Maar ook hier konden we niet iedereen tevreden houden.

De weg duurde lang en het donker viel voordat we in de eerste grote stad (Demnate) aankwamen. Eindelijk bewoonde wereld: de auto even voltanken en de laatste 50km door over de onverlichte wegen richting Ouzoud. Vlak voor Ouzoud werden we bij een politiecontrole gemaand om te stoppen. Normaliter mogen wij als toeristen zo doorrijden,maar in het donker is dat toch anders.

De politieagent deed de deur open en scheen de auto binnen met zijn zaklamp. Hij keek verbaasd in het rond, hij verwachtte het stuur aan de andere kant en hij verwachtte al helemaal geen hond op de plek waar normaal gesproken de bestuurder zit. 'Gaat u naar Ouzoud? Dan bent u op de goede weg. Goede reis!'.  Hij sloeg snel de deur dicht. We reden verder over de onverlichte wegen en door het drukke Marokkaanse verkeer.

We  draaiden in Ouzoud Camping Zebra op. Dit was een camping van Nederlandse eigenaren (Paul en Renate) die zelf een paar jaar in hun Toyota Hilux (compleet met zebra strepen) door Afrika zijn getrokken om vervolgens hun thuisbasis te maken van een camping in Marokko.  We hadden in de auto al stiekem gehoopt op Heineken, Hazes en frikadellen op de camping. Maar, we wisten ook wel dat die kans heel klein zou zijn. Wat we wel troffen was een warm gezellig restaurant in Marokkaanse stijl, goed eten en de warmte van een open haard. We waren doodop door de (zoals Paul het noemde) beruchte weg R307. Heerlijk opgewarmd door het haardvuur kropen we de daktent in.

We besloten even 2 dagen op deze 'Nederlandse' plek uit te rusten en het duurde niet lang of meer Nederlandse reizigers meldden zich. Ondanks het gemis van  Heineken, Hazes en frikadellen bracht dit gezelschap wel een paar gezellige avonden aan de stamtafel voor het haardvuur. Snel vlogen de sterke verhalen over de gereden offroadroutes, over ontmoetingen met wilde dieren in Afrika en de nodige technische kennis van de diverse auto's en buggy's heen en weer over de stamtafel. Er werd hard gelachen onder het genot van koffie en fris want ook hier was geen alcohol beschikbaar, maar dat mocht de pret niet drukken. 

Over een paar dingen was iedereen het roerend eens: 

1.Het prachtige Marokkaanse landschap en de enorme zooi die de bevolking ervan maakt door enorme hoeveelheden plastic langs de weg te dumpen. 'Als ze al het plastic zouden verzamelen dan zouden ze er een zeiltje van kunnen maken dat het hele land zou bedekken. Dan zou het nooit meer regenen'. 

2.Over het feit dat je overal in de woestijn en offroad Toyota's zag rijden. 

Gorge du Thodra - Gorge du Dadès : worldsdangerestroads....

Op naar de Gorge du Thodra en de Gorge du Dadès. Beide kliffen zijn prima apart te bezoeken, maar als je in bezit ben van een 4x4 (en de nodige rij ervaring) dan kan je bovenlangs de 2 kliffen over een 42 km lang offroad pad. Deze weg staat op een website met 'worldsdangerestroads' dus die weg konden we natuurlijk niet links laten liggen!

De lonely planet beschrijft de Gorge du Thodra als  'de plek waar de hemel zich voor je ogen lijkt te openen'.  Ok dat klinkt misschien wat te poëtisch, maar het is prachtig.  Je rijd hier kilometers lang tussen de hoge roze kliffen langs de heldere rivier en langs de groene de palmbomen.

Eenmaal uit de Gorge du Thodra gaat het landschap over in weide vlaktes met berberdorpen. En hier is de start van de offroad piste die leidt naar de Gorge du Dadès!

We lieten eerst de banden wat leeglopen en toen kon we van start. De piste begon met een gravelpad en leidde ons omhoog de bergen in.

Al snel kwamen we de eerste berbers tegen. Zij renden allemaal hard naar onze auto om ons te vragen om geld en eten. We gaven een vrouw met een baby op de arm wat  verse koekjes. Ze stopte de koekjes snel onder haar gewaad en hield gelijk haar hand omhoog. 'Dirham dirham´en ze wees naar haar mond en naar de baby opdat we maar zouden snappen dat ze eten moest kopen. De koekjes waren dus niet genoeg. We gaven enkele Dirhams en reden snel door want de vrouw gaf te kennen ook de ontvangen Dirhams nog niet genoeg te vinden. Het pad slingerde verder. Een Berber zwaaide naar ons en wees naar de piste en gebaarde met zijn handen dat hij twijfelde of wij wel verder konden rijden. We gingen toch maar verder, we zouden wel zien.

Onderweg probeerde groepen Berbers ons tot stoppen te dwingen. Ze deinsden er niet voor terug om midden op de weg te gaan staan met een stok in de handen om ons zo te 'bedreigen'. Toch reden we langzaam verder, voorzichtig om niemand te raken. 

Ineens kwamen we op het punt waar de Berber ons in zijn gebarentaal voor ons probeerde te waarschuwen: de piste was weggeslagen door de hevige regenval en het was onduidelijk hoe we nu verder moesten.

Langs de kant van de weggeslagen piste stond een jongetje van zo'n 8 jaar oud. Hij was de slimste van de Berber kinderen want hij hield de wacht op het punt waar de piste was weggeslagen zodat hij tegen betaling in Dirhams, snoep en speelgoed alle 4x4 auto's de weg kon wijzen ze verder konden rijden.  Hij rende snel naar de oever van de drooggevallen rivier en wees aan waar wij omlaag konden rijden naar de droge rivierbedding. Wij gaven hem 5 Dirham. Hij stopte het snel in zijn zak en rende naar een Duitser die een eindje achter ons aan kwam rijden.

We reden door de rivierbedding en volgden de bandensporen van auto's die hier eerder geweest waren. 

Na kilometers verscheen de piste weer en konden we terug omhoog de bergen in. De piste voerde langs kliffen en was deels weggeslagen.

Eenmaal uit de rivierbedding kwamen er weer Berbers naar ons toe rennen voor geld, eten, kleding en alles wat we maar missen konden. We hadden wat Dirham munten bij  de hand zodat we waar nodig snel wat uit konden delen en door konden rijden. En nee het was volgens de Berbers nooit genoeg, maar toch reden we telkens toch weer door.

Duitse auto achter ons op de piste

Het laatste deel van de piste voerde ons nog 15 kilometer door een droge rivierbedding.

Laatste 15KM rivierbedding

We kwamen uit bij een modderpad waar we een riviertje over moesten. Twan stapte uit en keek of het haalbaar was om het riviertje over te steken. We waren zwaar beladen en topzwaar met de daktent en de kist met kleding op het dak.

Uit het niets kwam een jongeman uit de bosjes achter ons vandaan. Gaten in zijn vieze spijkerbroek, te grote vieze groene jas, rasta-pet met vlekken en wat gebroken tanden in zijn mond. 'De weg is daar hoor' en hij wees naar een punt waar eerder een ander pad naar rechts afboog. 'U kunt niet door deze rivier'. 'Ik wijs u wel de weg'. We gaven hem snel 10 Dirham voor de vriendelijke hulp en wilden onze weg vervolgen in de richting van het andere pad. Ineens sprong de jongeman op de treeplank van de auto en greep zich vast aan de daktent. Oh mijn god we namen hem mee! En we konden hem binnen ruiken!

Op de treeplank en we konden hem binnen ruiken! 

De jongen bleef aanwijzingen schreeuwen hoe we moesten rijden. Even dachten we 'waar komen we nu uit en wordt onze keel straks niet doorgesneden als we weer niet genoeg Dirham geven'? Maar nee, het dorpje en de doorgaande weg kwamen in zicht. De jongeman sloeg tegen het raam en gebaarde ons te stoppen. Wij gaven hem nog eens 10 Dirham. 'Heeft u misschien wat te eten?'. De koekjes hadden we al afgestaan dus we hadden niets over.  'Nee sorry wij hebben niets bij ons'.  'Komt u anders even mee naar het huis van mijn familie?' 'Dan kunt u bij ons cous cous eten'.  Het was een vreemde vraag omdat hij ons net om eten vroeg, Maar goed, wij sloegen het vriendelijke aanbod van de jongeman af en reden via de Gorge du Dadès weer terug naar Tingerhir om daar lekker te gaan eten.

Gorge du Dadès

VAN OASE NAAR DE BEWOONDE WERELD

We lieten de zandduinen achter ons en vertrokken naar het noorden. We hadden de keuze tussen de doorgaande weg N9 of de kleine onverharde weg die dwars door de vallée du Draa voert. Makkelijke keuze dus: wij namen de kleine onverharde weg.

In de Vallée du Draa vind je ten midden van de woestijnen en rotsen een kilometers lange prachtige oase van kleine dorpen, groen bezaaide akkers en palmbomen.

De weg leidde ons door de kleine dorpen die leefden van de rivier en van de akkers.

                                                                                                                                                                De weg ging geleidelijk over van een gravelweg naar een ruwe weg vol keien en rotsen.

 Omdat we na alle offroad kapriolen van de afgelopen dagen nog spierpijn hadden (incl. de hond) en we wel iets op wilde schieten richting het noorden van Marokko besloten we halverwege de onverharde weg toch terug te keren naar de N9 om zo onze weg te vervolgen.

We namen het eerste pad dat ons langs en over de rivier de Draa zou leiden naar de reguliere weg. Vol goede moed namen we de afslag en reden we op de rivier af. Het gravel ging over in zand en kort erna stonden we muurvast in het diepe zand langs de oevers van de Draa. Samen groeven we met de handen en met de schep het zand voor de achterwielen weg. We demonteerden de rijplaten van de auto en legden ze voor de achterwielen. Tot 3 keer toe kwamen we iets vooruit om vervolgens weer vast te rijden in het diepe zand. We groeven de rijplaten keer op keer weer uit tot we na de derde keer eindelijk los kwamen. De rijplaten waren zo krom als hoepels, maar met enig geweld konden we ze weer op de auto terug monteren.

Er zat niets anders op dan toch maar terug te gaan naar de kleine weg. We vonden we een paar afslagen later een verharde weg die ons leidde richting de N9.

We reden door richting de plaats K'nob.  Bij gebrek aan een pinautomaat in de woestijn was de portemonnee inmiddels leeg dus we moest eerst even pinnen. Normaal gesproken gaat dat moeiteloos omdat de pinautomaten allemaal automatisch hun instructies in het Frans of Engels op het scherm weergeven zodra je je Nederlandse pinpas in de automaat stopt. Maar niet deze pinautomaat, deze pinautomaat bleef stug in het Arabisch zijn instructies weergeven.  We deden een paar pogingen door wat toetsen in te drukken in de hoop dat de machine geld zou gaan spuwen. Maar het werd helemaal niks en de rij  met mensen achter ons groeide langzaam aan.

Direct achter ons stond een jonge Marokkaanse man in de rij. Lang gewaad, grote baard, traditionele hoofdbedekking en zijn pinpas in de hand. Op de pinpas na maakte hij geen westerse indruk. "Zijn jullie ook Nederlanders?" zei hij ineens. Verbaasd draaiden wij ons om. "Ik zag het aan jullie kenteken. Ik kom uit Amsterdam en ben op familiebezoek". "Wacht maar even ik help wel even met pinnen".  Portemonnee vol, tank vol : we konden door. 

LE DAKAR 3

We hadden de wekker om half 7 's ochtends gezet om de zonsopgang te kunnen zien in de Sahara. We hadden de deur van onze tent open gezet en de koude woestijnlucht kwam onze tent binnen.  Liggend in bed zagen we de zon opkomen boven de zandduinen.  Dat is pas lekker wakker worden!

We reden na het ontbijt terug naar de camping van Hassan. Tijd om de fesh fesh aan te pakken. We pakten de auto uit en startten met de enorme schoonmaakklus om de binnenkant van de auto schoon te krijgen. We pompten de banden weer op omdat we de rest van de dag over de gewone weg zouden rijden.

We namen afscheid van Hassan. 'Maybe one day I come to your shop in Holland Inshallah'

Vanuit M'hamid namen we de weg naar het noorden naar de stad Zagora.

Toen wij de stad in reden riep een jongen op een motorfiets in het Nederlands naar ons 'goedendag, alles goed?' Hij droeg een van de motorolie doordrongen oranje cap met het logo van de Dakar ralley en een groene overall. Snel draaide hij zijn motor om en kwam naast ons rijden. 'Hallo goedendag, alles goed? ' 'Great car! I am mechanic look at my hat and clothes, maybe I can take picture of your car in my garage'.  We volgden de jongen naar zijn garage en parkeerden de auto er schuin voor zodat hij zijn foto kon nemen. Onmiddellijk sprongen er 4-5 monteurs op en riepen 'Toyota Toyota'. De monteurs lagen in no time onder de auto en sprongen er om heen om alles te bekijken. De paar woorden Nederlands die zij kenden bleven ze maar herhalen: 'allemachtig prachtig', 'allemachtig prachtig!'.

De jongen (Abdoul) rende snel naar binnen om een fotoalbum te halen. Vol trots en enthousiasme lieten hij en zijn broer (Mohammed) alle foto's zien van de ralley- en 4x4 auto's die zij al hadden gerepareerd voor o.a. de Parijs - Dakar ralley. 'Kijk hier, hier is een foto Stéphane Peterhansel! In onze garage! Hij had pech tijdens een ralley en wij hebben het gerepareerd zodat hij door kon rijden'.

Wij liepen de garage binnen, alles was keurig netjes opgeruimd en georganiseerd. De hele garage hing vol met foto's van 4x4 auto's van onbekende en bekende coureurs. Alle muren waren beplakt met stickers van 4x4 organisaties die zij uit de brand hadden geholpen in hun garage of met hun assistentiewagen of die zij standaard ondersteunden met technische hulp tijdens ralleys in de Marokkaanse woestijn.  

Een oudere monteur kwam aanlopen met een lage tafel en 2 stoelen : 'sit sit, you want tea with sugar or without sugar?'.  Een van de buren met een kleine winkel in snuisterijen kwam aanlopen met een zilveren dienblad met een grote zilveren theepot en 4 glaasjes.

Twan had inmiddels uitgelegd dat we problemen hadden met het rechter voorwiel op de heenweg. 'No problem, daar kijken we gelijk even naar'. Ze demonteerden professioneel het voorwiel en keken de lagers na. Waar nodig voerden ze gelijk reparaties uit. Ze checkten ook gelijk even het andere voorwiel. Na 2 dagen in de woestijn was een check up ook gewoon welkom. 'Ah so you have been to the desert with Hassan, he's a good friend!'.

We kregen allebei een glaasje muntthee en Abdoul en zijn buurman riepen hard in het Nederlands ´proost!´ en toen in het Arabisch 'besaha!' waarop we de theeglazen klonken.

´So what you do in Holland?'. Na een korte uitleg en wat foto's van de Velgenservice zeiden ze met bewondering 'Aha so you make wheels, you are big boss no?' 'You are Ali Baba!' 'Look at the beard!'. 'One day we come to your shop in Holland on flying carpet, Inshallah!'.

Abdoul pakte een stapel stickers en plakte aan beide kanten van de auto een sticker op het raam. De rest kregen we mee om uit te delen en om in de Velgenservice op te hangen. En beloofd is beloofd , de gegevens van deze fantastische handige jongens op ons blog:

Garage Sahara Zagora

Chez Ben Karrom

Mohamed & Abdoul

Av del'Atlas Zaouiat El Baraka Zagora

47900 Maroc

T 0212-6 70 02 00 59

T 0212 -6 72 65  86 87

E: toyota_garage@yahoo.fr

www.garagesahara.guid2oues.com

GPS: N 30 19.479 W 05 50.250

Ze bleven maar foto's maken van de auto en uiteraard moest Twan ook met hen op de foto.

Nadat we zeker anderhalf uur binnen waren geweest, meerdere glazen thee hebben gehad moesten we omgerekend €18,95 betalen voor alle reparaties.

Ook de buurman vroeg ons zijn winkel met snuisterijen te noemen op ons blog:

Maison La Rose des Sables

Av Atlas Zaouiat El Baraka Zagora

T 0212 - 6 77 87 43 59

E abdoleartisinat@gmail.com

 

We verbleven de avond op een camping waar we onder de palmbomen konden staan (en zo ook nog 2 koude biertjes voor ons hadden :-) ).

LE DAKAR - 2

Wij gingen naar de zandduinen van Erg Chegaga!

Hassan verwachtte ons om half 10 bij de receptie om met zijn eigen Toyota Landcruiser Prado als assistentiewagen met ons mee te rijden. Hij nam lunch en avondeten mee en we konden overnachten in zijn kamp in de woestijn.

Maar de duinen bedwingen met een lege tank ging niet dus we moesten eerst tanken. Hassan stopte voor ons langs de kant van de weg, er was geen tankpomp te zien. Uit een klein pandje kwam een man aanlopen en vroeg 'sans plomb ou gasoile'. 'Gasoile s'il vous plait'. De man liep naar binnen en kwam weer naar buiten met een paar oude waterflessen gevuld met diesel en een trechter met zeef.

'Er is hier geen pomp' legde Hassan uit. 'Daarom is de diesel hier 10 Dirham (€1,-) in plaats van 8 Dirham (€0,80)'.  Het duurde even vanwege het vullen van diesel vanuit de waterflessen, maar we reden met een volle tank weg.

Opgetogen reden we de zandvlakte in waar we de avond ervoor ook door heen waren gekomen. Het ging lekker en ook lekker snel. We volgden Hassan in rap tempo (lees: Twan reed) tot onze assistentiewagen zich vast reed in het zand. "I'm sorry" verontschuldigde Hassan. Geen nood, we trokken hem los en we gingen weer in een even rap tempo door.

Hassan stopte zijn wagen kort daarop bij een klein hutje in de woestijn. 'Hier woont mijn neef' legde hij uit. De neef verwelkomde ons in zijn kleine stulpje van muren van leem en stro. Dat hij vaker gasten had bleek snel want had zijn 06 nummer maar op de deur gezet voor het geval hij niet thuis mocht zijn als je langs kwam.

De neef zette buiten een lage tafel en krukjes klaar. wij complimenteerden de neef met zijn kennis van de Engelse taal. 'Yes I learn in desert' antwoordde hij. 'Maybe some day English woman, Inshallah'.

Hassan haalde brood, eieren, tomaten en kaas uit zijn auto en gebaarde ons een boterham te smeren. Zo zaten wij een tijdje in de zon te eten tot een oude nomadenman aan de deur van de neef stond. Blijkbaar had hij geen gsm onder zijn lange gewaad om het 06 nummer van de neef te bellen want hij wilde weer rechtsomkeert maken, maar Hassan en zijn neef riepen hem erbij.

'Deze man is een nomaden man en heel oud, zeker 92'. De man protesteerde fel in het Arabisch. 'Sorry hij is boven de 100'. 'Ja, ik heb nog gevochten in het Franse leger tegen de Duitsers bij Strassbourg. Daarna ben ik nog in Nice geweest'.  Hij lachte zijn paar overgebleven tanden bloot. 'Hij is nog op TV geweest ook', zei Hassan.  'In een Budweiser reclame'. 'Hij moest met een luchtballon de lucht in boven De Sahara'.  'Ik moest een uur stil zitten' kraste de hoogbejaarde man, 'ik zei nog zo : dan ga ik dood!'.  'Mogen wij nog een foto van u maken?' . 'Natuurlijk!'. 'Het duurt maar een uurtje hoor!' zei Twan. De man begon weer te lachen.

Achter ons kwam een groep motorrijders op KTM motoren het kamp van de neef in rijden.

'Zijn het Spanjaarden?'vroeg de oude man. "¡Ándale! ¡Ándale! ¡Arriba! ¡Arriba! ¡Epa! ¡Epa! ¡Epa! Yeehaw!

Hij sloeg op zijn knieën van het lachen om zijn eigen impersonatie van Speedy Gonzales.

We reden door richting de zandduinen van Erg Chegaga. Hier konden we eindelijk spelen in het rode zand. Hier waren we voor gekomen! Hier krijg je te zien wat de Dakar ralley echt inhoudt. Alles zat onder het zand, nee correctie .... fesh fesh! Want zo mogen wij het nu noemen als Dakar ingewijden.

De enige andere auto's die wij tegen kwamen waren van het type Toyota Landcruiser 105 met starre vooras en zonder turbo. Niet snel maar oerdegelijk in de Sahara met elke dag fesh fesh.

Nog vol adrenaline van de zandduinen reden wij richting het kamp van Hassan. Hassan stopte abrupt bij een klein gebouwtje. 'Nee niet weer een militaire controle hè....'. Er zat een groepje militairen gehurkt om een kleine tafel. Zij wenkten ons de auto uit te komen.

Op de kleine tafel stond een grote tajine met schapenvlees. 'Sit sit please' riepen ze. Van alle kanten kwamen zij aan met krukjes zodat wij konden zitten, we kregen stukken brood in de handen geduwd en cola en water aangeboden. 'Please eat, it is good tajine'. Ze bedeelden ons met grote stukken vlees uit de tajine. Wij hadden in alle eerlijkheid nooit verwacht dat de Marokkanen zulke lieve gastvrije mensen zouden zijn. Wij weten zeker dat je in de Nederlandse cultuur nooit zomaar rond etenstijd bij vreemden hoeft te stoppen en dan ook nog zo'n ontvangst hoeft te verwachten. Dankbaar zwaaiden wij de vriendelijke militairen uit.

Moe gereden en van top tot teen onder de fesh fesh kwamen we aan in het kamp van Hassan. Prachtige nomadententen, een eettafel, ligbanken en door zonne-energie van alle gemakken voorzien. Een andere neef van Hassan wachtte ons op in het kamp. Hij had ons bed al opgemaakt en was in de keuken begonnen met de voorbereiding van ons diner.

Toen de zon bijna onder ging liepen wij met Hassan de hoge zandduin tegenover het kamp op. Liggend in het zand en genietend van een prachtige zonsondergang praatten wij met hem over zijn leven, over geluk en over de toekomst. 

Terug in het kamp aten wij harira soep, tajine met rundvlees en granaatappel toe. Hassan ging na het eten op de grote ligbank liggen. Zijn neef kwam aansnellen met zijn waterpijp en hete kooltjes zodat hij pijp kon roken. Hassan vertelde ons over zijn reizen. 'Ik heb een tijd in Zwitserland gewoond toen ik een relatie had met een rijke vrouw'. 'Voor mij werkte het niet want ik miste mijn vrijheid. 'Ik moest steeds op komen draven voor klusjes, Hassan doe dit, Hassan doe dat'. 'Op een dag ben ik gegaan'.  'In Zwitserland was ik een hond'.  Hassan richtte zich op op zijn ligbank. In zijn ogen twinkelde een mix van trots en onafhankelijkheid. 'Maar hier in de woestijn ben ik geen hond, maar ben ik een kameel'.

Zo ging de avond voorbij onder de sterrenhemel in de woestijn. Het enige geluid was het gepruttel van Hassan's waterpijp.

We hebben Hassan beloofd zijn gegevens op internet te zetten: 

Hamada du Draa

Mhamid sud de Zagora

BP 15

Maroc

t 0212-524 848 086

chezhassan@gmail.com

Hamada Expedition

www.hamadaexpedition.com

hamadaexpeditions@gmail.com